Implant ślimakowy

Mam­abeatki zadała intere­su­jące pytanie. Mianowicie o to, jaka jest przyszłość pro­ce­sorów mowy, implan­tów i całej tej tech­nologii. Wcześniej też się trochę tym intere­sowałem — chci­ałem wiedzieć, jakie mam przed sobą per­spek­tywy i możliwości.

Wszys­tkie infor­ma­cje, które mam, uzyskałem od przed­staw­iciela Medel Pol­ska, więc nie będzie niestety nic o Cochlearze czy Advanced Bion­ics, choć o to też mogę się dowiedzieć, gdy trafi mi się okazja. Po prostu z Medelem mam najczęst­szy kon­takt. Myślę jed­nak, że ogólne trendy są wszędzie takie same.

U MED-ELa od początku staw­iano na pre­cyzję i dokład­ność słyszenia. Po wymysle­niu COMBI 40+ i TEMPO+ długo nie było u nich niczego nowego. Powiedziano mi, że były to i tak dość dobre pro­dukty, więc pra­cow­ali długo nad nowymi implan­tami i pro­ce­so­rami sku­pi­a­jąc się głównie na popraw­ie­niu wrażeń słu­chowych implan­towanych. Ponoć stwor­zone teraz przez nich sys­temy są bardzo bliskie nat­u­ral­nemu słysze­niu (a przy­na­jm­niej tak mówią opier­a­jąc się na relac­jach osób, które kiedyś straciły słuch, a potem dostały nowy implant). Można by się zagłębić w tech­niczne rozważa­nia na temat zasady dzi­ała­nia tych implan­tów, ale ja sam dokład­nie tego nie rozu­miem. Pod­czas gdy we wcześniejszych implan­tach dźwięki były odw­zorowywane “na oko” (tu wkracza ter­min: obwied­nia, zami­ast dokład­nego odw­zorowa­nia fal dźwiękowych odw­zorowywano ich obwied­nię, co pozbaw­iało dźwięki szczegółów), tu już są ponoć dokład­nie przetwarzane.

Powiedziano mi też, że już tym się zaj­mować nie będą. Chcą się skupić raczej na miniatu­ryza­cji. Widzieliś­cie pro­ce­sor mowy Vibrant Sound­bridge? Jest tu. To sprzęt do implantu ucha środ­kowego. MED-EL do tego właśnie będzie dążyć w kwestii implan­tów śli­makowych. Najwięk­szym prob­le­mem są baterie. W nor­mal­nym pro­ce­sorze są aż trzy.

Coś się w tych kwes­t­i­ach już dzieje. U Cochleara pojaw­iły się aku­mu­la­torki, pojawił się min­is­terownik na dwie baterie. U Advanced Bion­ics również mają aku­mu­la­torki. Myślę, że gdy poczeka się kilka lat, będzie można liczyć na znacznie mniejsze pro­ce­sory mowy. Do tego Cochlear zaczął myśleć o odporności pro­ce­sora na warunki zewnętrzne. To bardzo fajna i potrzebna rzecz.

Możn­aby w sumie pospeku­lować, jaka będzie przyszłość implan­tów. Ja wiem już przy­na­jm­niej tyle, że będą przede wszys­tkim miniaturyzować.

Na spotka­niu było bardzo sym­pa­ty­cznie. Spotkałem dużo dawno niewidzianych osób, kilka, z którymi się dość często widuję i poz­nałem nowe. To była fan­tasty­czna okazja do powymieni­a­nia poglądów, doświad­czeń i oczeki­wań związanych z implan­tami śli­makowymi. Można było zobaczyć konkretne oferty od firm “cochlearowych”, poroz­maw­iać z inżynierami, tech­nikami i lekarzami. Orga­ni­za­cyjnie było świet­nie. Jedyny prob­lem — za dużo atrakcji na raz. Nie można było niestety jed­nocześnie pójść na różne pan­ele i jed­nocześnie obe­jrzeć stoiska, poroz­maw­iać z kimś, zobaczyć “Salonik spec­jal­istów”. Na następne spotkanie na pewno przyjdę.

Za to w końcu ubez­pieczyłem swój pro­ce­sor. Na pewno jest to dobry pomysł, zwłaszcza, że wybieram się na rejs morski w sierp­niu. Ale się tak jeszcze zas­tanaw­iam, czy “teren Unii Europe­jskiej” obe­j­muje również Adriatyk…

Po pewnej wprawie, w moim przy­padku ponoad rocznej, można dostrzec nieco więcej, niż jest napisane w napisach od filmów. Chodzi o imiona, drobne zwroty, podz­iękowa­nia i tym podobne rzeczy. Zmieni­ają one nieco znacze­nie filmu. Gdyby nie implant, nigdy bym ich nie wyła­pał. Tu się przy­daje jako taka zna­jo­mość języka angielskiego.

Ciekawe, czemu tłu­macze nie tłu­maczą tak, jak jest fak­ty­cznie w filmie. Nie chce im się, czy może to specy­fika danego języka obcego? Tego nie wiem, ale wiem, że teraz to słyszę. Różnice pomiędzy napisami a tym, co się fak­ty­cznie słyszy i czyta z ust, są ogromne. Z tym, że samo czy­taniie z ust nigdy nie dawało mi aż tyle, co teraz.

Zawsze uważałem, że samo słuchanie daje wiele, nawet bez rozu­mienia tego, co się słyszy. Żeby się oswoić z dźwiękami, trzeba je usłyszeć ileś tam razy. Pamię­tam, że na początku noszenia pro­ce­sora niemal bez prz­erwy słuchałem radia właśnie dlat­ego. Szcz­erze mówiąc, nie wiem, czy to coś dało i pewnie się nie dowiem tego nigdy, ale… jeśli mogę próbować i sprawdzać, to czemu tego nie robić? Samo to, że udało mi się zrozu­mieć jakiś zwrot albo zdanie ze słuchu, dawało mi ogromną satysfakcję.

Aku­rat oglą­dam jakiś ser­ial. Bardzo lubię sprawdzać, czy to, co aku­rat słyszę, jakoś się pokrywa z napisami, które czy­tam. Nie dość, że mogę się nauczyć języka, to jeszcze słyszę, czy napisy są dobre.

U mnie w sumie nic nowego. Czekam na sier­pień i na zmi­anę ustaw­ień pro­gramu. Wtedy tak naprawdę dopiero będę miał o czym pisać. Przez ostatni tydzień chodz­iłem z niewypróbowanym jeszcze pro­gramem drugim — po Anglii. Gen­er­al­nie było na tyle dobrze, że nie musi­ałem uży­wać kartki papieru i dłu­gopisu, by sie dogadać, ale w ogóle do porozu­mienia się tam wystar­czy tak naprawdę śred­niej wielkości zasób słów, trochę gra­matyki i macha­nia rękoma. I tak naprawdę nie wiem, czy posi­adanie implantu miało tu jakieś znaczenie.

Tam przy okazji stwierdz­iłem, że praw­dopodob­nie mam za głośno ustaw­iony pro­ce­sor i musi­ałem sobie zmniejszyć głośność do min­i­mum. A i tak, gdy ktoś wrza­śnie, wzdłuż szyi prze­b­ie­gają mi nieprzy­jemne cia­rki. Za to na przykład jaz­got sil­ników w samolocie nie jest zbyt uciążliwy. Jest głośny, owszem, ale bez prob­lemu sły­chać np. syg­nał dźwiękowy po włącze­niu guzika wzy­wa­jącego stew­ardessę. Poroz­maw­iać też się da. A w aparat­ach było tam strasznie głośno…

Poza tym tak się wciąż zas­tanaw­iam nad obus­tron­nym implan­towaniem… na razie jeszcze hipote­ty­cznie, ale już w sobotę, w Kaje­tanach, zamierzam się parę osób pod­py­tać o to niek­tórych rodz­iców i, być może, pacjentów ;-)

Tak mi nagle przyszło do głowy, zupełnie niespodziewanie… Teraz mam jakoś tam ustaw­iony pro­gram, a jeszcze dwa miesiące temu w starym pro­ce­sorze po roku ustaw­ień i przyzwycza­ja­nia się wszys­tko miałem dopra­cow­ane niemal do per­fekcji. Nic, tylko się uczyć słuchać. Podobał mi się tamten pro­gram. Ciche dźwięki były wyraźne i rozpoz­nawalne, ale nie zagłuszały głośniejszych. Te głośniejsze nie traciły szczegółowości i nie bolała mnie od nich głowa.

Teraz zro­biło się trochę na opak. I tak sobie pomyślałem, że może jestem częś­ciowo w sytu­acji osoby słyszącej, która nagle straciła słuch. Od momentu otrzy­ma­nia OPUSa napotkałem wiele sytu­acji, w których bym oczeki­wał lep­szego słyszenia, słyszenia, do którego się przyzwycza­iłem. Jest to bardzo den­er­wu­jące. Oczy­wiś­cie nie mogę tego porówny­wać z utratą nor­mal­nego, nat­u­ral­nego słuchu. W końcu zacznę słyszeć tak, jak słysza­łem wcześniej, a może nawet lepiej.

Tak poza tym cieszę się, że wró­ciłem do pro­gramu czwartego. Zaraz po jego włącze­niu wyła­pałem ze słuchu kilka wypowiedzi, czego nie mogłem za nic zro­bić w pro­gramie pier­wszym. Za tydzień sprawdzę drugi i się zde­cy­duję, którego uży­wać do sierpnia.

Przy okazji popraw­ia­nia ustaw­ienia dano mi trzy różne pro­gramy. Jeden zostaw­iono — był to mój pier­wszy pro­gram w OPUSie, na który narzekałem, że jest zbyt cichy. Pozostałe trzy to chyba ten sam pro­gram z paroma różni­cami, głównie innymi min­i­mal­nymi progami i czułością.

U mnie był ten prob­lem, że w TEMPO+ zawsze ustaw­iałem czułość pro­ce­sora na 100%, co ponoć nie jest zale­cane. Ale w tym pro­ce­sorze nie słysza­łem różnicy między czułoś­cią ustaw­ianą na 100%, 75%, 50%, itd. Było ją sły­chać dopiero przy naprawdę niskiej wartości — koło 10 — 25%, kiedy to wszys­tko nagle cichło. Z czułoś­cią ustaw­ioną “po swo­jemu” słysza­łem wszys­tko, co się dzi­ało w otoczeniu.

W Kaje­tanach w OPUSie najpierw mi ustaw­iono stan­dar­d­ową czułość 50%. Po powro­cie do domu stwierdz­iłem, że wszędzie jest jakoś tak dzi­wnie cicho, ani kom­put­era nie sły­chać, ani lodówki i dzieci z pod­wórka. Myślałem, że to kwes­tia pro­gramu, ale po pod­niesie­niu czułości do 100% znów było nor­mal­nie. Kom­puter, lodówka i dzieci z pod­wórka znów się pojawiły.

Inżynier, u którego byłem na poprawce twierdził, że oso­biś­cie ma opory przed ustaw­ian­iem czułości na 100% i w związku z tym ustawi mi inaczej pro­ce­sor. Dostałem trzy wari­anty tego samego pro­gramu. Nie wiem dokład­nie, na czym to polega, ale tam, gdzie czułość jest więk­sza, progi były niższe, tzn. mniejsze wzmoc­nie­nie nis­kich dźwięków, czy jakoś tak, a tam, gdzie czułość jest mniejsza, były wyższe.

Najpierw wypróbowywałem pro­gram czwarty, który był sto­sunkowo naj­ci­ch­szy ze wszys­t­kich (prócz wyjś­ciowego, pier­wot­nego pro­gramu). Było w zasadzie dobrze. Potem się prze­si­adłem na pro­gram pier­wszy, który był znacznie głośniejszy w tym sen­sie, że ciche dźwięki są dużo bardziej słyszalne. W ciągu kilku dni zdążyłem się przekonać, że nie odpowiada mi on. Każdy cichy sze­lest zagłuszał mi nor­malną roz­mowę. Głośne dźwięki w sumie bywały też nieprzy­jemne. Na samym początku noszenia implantu nie było dla mnie za głośnych dźwięków — ale teraz już zaczęły się one pojaw­iać. Wró­ciłem dziś do tego czwartego pro­gramu — podoba mi się on. Został mi do wypróbowa­nia jeszcze pro­gram drugi.

Na razie nastąpił dość istotny spadek mojego rozu­mienia ludzi. Będę znów prze­chodzić długi pro­ces ustaw­ia­nia pro­ce­sora zanim trafię na pro­gram, w którym będę najlepiej słyszał. Pro­ce­sor dalej mi pomaga słyszeć, ale jeszcze nie w tym stop­niu, co tamten.

W sumie szkoda, że zrozu­mie­nie nie idzie w parze ze wzmoc­nie­niem. Miło by było słyszeć bzy­cze­nie komara :-)

Na razie nie będę porówny­wać słyszenia w OPUS2 i TEMPO+, gdyż aktu­al­nie pro­gram mam zupełnie inny, niż w tam­tym pro­ce­sorze. Inaczej słyszę, a nie wiem, czy te różnice wynikają z innego dzi­ała­nia nowego pro­ce­sora, czy po prostu innego pro­gramu. Ale wiem na pewno parę rzeczy. Tylko jedna jest związana ze słysze­niem. No, może dwie.

Ta pier­wsza to niskie dźwięki. Pisałem już wcześniej, że słysza­łem je trochę płasko i mało wyraz­iś­cie, jakby nie były dźwiękami. Potem, już będąc w nowym pro­ce­sorze, napisałem, że są one słyszalne dużo lep­iej, niż wcześniej, są ładne i bar­wne. W tej chwili noszę tylko pro­ce­sor — tak dla testów. Z aparatu tym­cza­sowo zrezyg­nowałem, by sprawdzić, jak będę się komunikować.

No i w zasadzie to nie muszę w ogóle nosić aparatu, by rozu­mieć ludzi. Powiem więcej — mam wraże­nie, że zaczyna mi on przeszkadzać. Założyłem go jed­nego wiec­zoru, by sprawdzić, jak będzie. Pogłos, echo, mało wyraziste, choć bar­wne dźwięki. Nie odpowiadały one w ogóle temu, co słysza­łem po stronie implan­towanej. Głośność inna, dźwięki inne. Na zaję­cia z języka hisz­pańskiego poszedłem dwa razy w samym pro­ce­sorze. Spodziewałem się więk­szych prob­lemów w komu­nikacji, ale… nie było takich! Kilka kon­wer­sacji z nativem o ład­nej pogodzie i o tym, co robiłem w zeszłym tygod­niu przekon­ały mnie, że w samym implan­cie jest po prostu czyst­szy dźwięk.

Nie to, że chcę przekony­wać do zde­j­mowa­nia aparatu, bo nie chcę. Aparat warto nosić, ale wcale nie dlat­ego, że wiele wnosi on do słyszenia. U mnie już nie wnosi. Chodzi tylko o wyko­rzysty­wanie resztek, które się jeszcze ma, by nie zniknęły.

Druga rzecz wiąże się z cewką i jej wpły­wem na słysze­nie. W starym pro­ce­sorze codzi­en­nie się męczyłem z jej ułoże­niem tak, aby włosy nie przeszkadzały i nie układały się pod nią (mam dłuższe i krę­cone włosy). Jakiekol­wiek pasmo włosów, które się znalazło pod nią, lekkie prze­sunię­cie, powodowało, że słysza­łem gorzej, sła­biej. Dźwięki były cich­sze, a gdy przy­ciskałem cewkę do cza­szki, słysza­łem lep­iej. Bardzo mnie to den­er­wowało, bo oczy­wistym jest, że wolałem słyszeć lep­iej, niż gorzej. Pytałem się zna­jomych implan­towanych, czy również tak mają, ale nikt nie miał podob­nego problemu.

Po zmi­anie pro­ce­sora się okazało, że prob­lem zniknął. Zawsze słyszę tak samo — do pewnego momentu, kiedy cewka zna­j­duje się za daleko i przes­taje już prze­wodzić. Nie ma zmian w słysze­niu, nie muszę się męczyć z układaniem cewki pod włosami, by dobrze słyszeć. Mała rzecz, a jak cieszy!

Tak już zupełnie na mar­gin­e­sie — TEMPO+ i OPUS1, który ma podobną do niego budowę, są wygod­niejsze w nosze­niu od OPUS2. Przy­na­jm­niej u mnie. Mój pro­ce­sor zawadza mi o jakąś chrząstkę w uchu i go po prostu czuję. Nie zawsze, ale np. gdy schodzę szy­bko po schodach, pod­skoczę, czuję, jak coś mi się wbija lekko w małżow­inę. Muszę wtedy poprawić pro­ce­sor. W poprzed­nim nigdy mi nic nie przeszkadzało. Nosiło się go bezprob­le­mowo — nie spadał, nie uwierał, nic nie bolało. Teraz też jest w zasadzie OK, choć tylko cza­sem trochę uwiera.

Ale to naprawdę było na mar­gin­e­sie, wszak są rzeczy znacznie ważniejsze ;-)

W Kaje­tanach poprosiłem o podgłośnie­nie śred­nich częs­totli­wości. Pod­nie­siono mi je, co spraw­iło, że ogól­nie całość stała się dużo głośniejsza. Nie wiem, ale mam wraże­nie teraz, że będzie podob­nie, jak w tej sytu­acji sprzed kilku miesięcy, gdy za głośno mi ustaw­iono pro­gram, co wykazało badanie psy­choakusty­czne. Chwilę mi zajmie przyzwycza­je­nie się do tego pro­gramu. Mimo, że głośny, nie jest jakoś bardzo uciążliwy, dalej jestem w stanie się dogadać przez tele­fon. Zde­cy­dowal­iśmy też prz­erzu­cić się zupełnie na jedną strate­gię kodowa­nia — FSP, która mi daje więcej, niż HD CIS. W tej pier­wszej lep­iej słyszę niskie dźwięki, reszta pasma jest taka sama.

Ponieważ miałem więcej czasu, zapros­zono mnie na badanie obiek­ty­wne — telemetrię imped­an­cyjną. W skró­cie jest to pomiar odpowiedzi nerwu słu­chowego na podany bodziec. Pozwala on lep­iej ustawić progi i mapę w pro­ce­sorze. W implan­tach innych firm takie rozwiązanie ponoć jest od dawna, tu zostało wprowad­zone dopiero niedawno. Polega to na przy­czepi­e­niu cewki do implantu i… czeka­niu. Kom­puter podaje bodźce, a my albo słyszymy, albo nie, ale nie musimy wskazy­wać głośności, ani wrzu­cać klocków do pudełka, nic z tych rzeczy ;-) Wynik pomi­arów jest obra­zowany wykresami.

Gen­er­al­nie wyniki bada­nia są od razu, ale są to wyniki w postaci surowej, dopiero do opra­cow­a­nia. W Kaje­tanach sko­rzys­tają z nich przy pro­gramowa­niu pro­ce­sora dopiero przy następ­nym ustaw­ie­niu. To się nazywa Audi­tory Nerve Response Teleme­try (ART), gdyby ktoś chciał poszukać sobie w sieci.

Pan, z którym roz­maw­iałem, a który przeprowadzał badanie, stwierdził, że mam bardzo dobre wyniki i w związku z tym należałoby o jakieś 30% obniżyć wartości progów (czyli chyba przy­ciszyć?). A ja dopiero co tam pojechałem, by coś podgłośnić! Zobaczymy, na razie będę wypróbowywać aktu­alne ustaw­ie­nie — dopiero w sierp­niu się przekonam, czy pro­gram na pod­stawie obiek­ty­wnego bada­nia będzie fak­ty­cznie lepszy.

Wiec­zo­rami jest na tyle cicho, że po prostu zde­j­muję aparat słu­chowy. Do niczego się nie przy­daje, tylko zatyka ucho. Nie, żeby mi to przeszkadzało, w końcu przez 20 lat sie do tego już przyzwycza­iłem. Ale mimo wszys­tko nosze­nie pro­ce­sora jest po prostu wygod­niejsze, niż nosze­nie aparatu słu­chowego. Przy cichym otocze­niu aparat właś­ci­wie nic mi nie daje. Nic w nim nie słyszę, więc po co go mam nosić?

Parę razy spotkałem się z opini­ami implan­towanych osób, że w apara­cie tylko słyszą, że coś się dzieje, że ktoś mówi, że coś stuka i tyle. Całą infor­ma­cję słu­chową przekazuje im implant. Długo nie mogłem zrozu­mieć tego punktu widzenia, mi w końcu aparat dużo dawał, a przy­na­jm­niej tak myślałem. Ale jed­nak jest spora różnica między słuchaniem tego, co ktoś mówi bezpośred­nio do mnie, w apara­cie, a słysze­niem, jak ktoś sobie myje zęby w łazience, odkręca wodę w kuchni, schodzi po schodach, itd. itp. Wszys­tko zostało z naw­iązką zastą­pi­one przez implant.

Trzy­mam się tego aparatu i trzy­mam, bo mam świado­mość tego, że uży­wa­jąc go dbam o swój nerw słu­chowy. Może kiedyś wymyślą coś lep­szego, niż jest teraz, a żeby z tego sko­rzys­tać, potrzebne będzie czynne ucho? Wolę nie odpuszczać i nie rezyg­nować z aparatu tylko dlat­ego, że tak mi wygodniej.

Przyzwycza­iłem się już trochę do obec­nego pro­gramu, ale jestem umówiony na poprawkę 15 czer­wca. Chcę sobie nieco podgłośnić śred­nie częs­totli­wości, resztę chyba zostawię w spokoju, aż do sierp­nia, kiedy mam stan­dar­d­ową wiz­ytę. Najlepiej by było, jakby mi zro­bili badanie psy­choakusty­czne. Wydaje mi się, że jest to dość dobry miernik słyszal­ności poszczegól­nych częs­totli­wości w implan­cie i powinno się według tego ustaw­iać pro­ce­sor. Gdy jakoś po pół roku od zapro­te­zowa­nia zach­ci­ało mi się ustawić pro­gram tak, jak ja chcę, następne badanie psy­choakusty­czne wykazało duże odchyle­nia od normy, więc według niego sko­ry­gowano pro­gram. Po pewnym cza­sie zauważyłem, że takie popraw­ione ustaw­ie­nie daje mi więcej korzyści, niż stare.

Trochę mi się dźwięki rozsy­pały z powodu zmi­any ustaw­ień. Niek­tóre wciąż rozpoz­naję, z innymi mam prob­lem i trudno jest mi się do nich przyzwyczaić. Tak jakby wró­ciłem do początku. Muszę ponownie prze­r­o­bić swoją por­cję inten­sy­wnych ćwiczeń słu­chowych. Na samym początku codzi­en­nie słuchałem radia, muzyki, co tydzień chodz­iłem do logopedy i ćwiczyłem z mamą. W końcu mi się to znudz­iło — w marcu, przed kole­jnym pro­gramowaniem. Po pro­gramowa­niu słysza­łem lep­iej, ale rozu­mi­ałem gorzej, ale już mi się tak nie chci­ało jakoś ćwiczyć. Owszem, przyzwycza­iłem się w końcu do nowego pro­gramu, ale zajęło mi to nieco więcej czasu.

Wcześniej chci­ałem jak najczęś­ciej mieć pro­gramowanie pro­ce­sora, by wciąż pod­krę­cać para­me­try sty­mu­lacji, by słyszeć więcej i więcej. Ale po roku osiąga się pewien taki pułap, gdzie nic więcej już nie trzeba. Trzeba się tylko nauczyć wyko­rzysty­wać to, co się ma. Ja w dużej części się nauczyłem i dużo korzys­tałem — dzięki temu, że moje słysze­nie było sta­bilne. Teraz już wcale nie chcę mieć ustaw­ień co miesiąc, czy co dwa miesiące, ani nawet co pół roku. W poprzed­nim pro­ce­sorze już już dochodz­iłem do momentu, gdy nic więcej nie trzeba będzie robić — i byłem z tego zadowolony.

Po zmi­anie pro­ce­sora widzę (słyszę?), że trzeba będzie jeszcze go przepro­gramować. Czeka mnie kole­jne pół roku albo nawet rok dopieszcza­nia ustaw­ień i przyzwycza­ja­nia się. Muszę wró­cić do swoich ćwiczeń, inaczej nie mogę liczyć na to, że będzie lep­iej, niż wcześniej. Jasne, dźwięki są lep­sze, ale to nie oznacza, że tylko dlat­ego będę lep­iej je interpretować.

Już jakiś czas mam OPUS2. Muszę powiedzieć, że, choć dźwięki są lep­sze, to nie mam jeszcze dobrych korzyści z niego. A na tym mi zaczęło właśnie najbardziej zależeć, a nie, jak wcześniej, na dźwiękach… Przy przepisy­wa­niu mapy ustaw­ień ze starego do nowego pro­ce­sora straciłem w dużej części zdol­ność rozróż­ni­a­nia niek­tórych samogłosek, za to przy­była mi zdol­ność rozróż­ni­a­nia D i B, oraz być może N i M. To wszys­tko to oczy­wiś­cie kwes­tia pro­gramowa­nia, ale ile czasu jeszcze będzie musi­ało minąć, zanim będę zadowolony?

W cza­sie ćwiczeń z logopedą komen­tu­jemy sobie różne ciekawe rzeczy, które nam wychodzą. Na przykład z powodu dużego niedosłuchu “myślimy” literowo, nie dźwiękowo. Tzn. na przykład słowo “mama” fone­ty­czne jest takie same, jak literowe. Ale już taki “ćwik” z dźwięcznym Ć to już dźwig. Gdy słucham i słyszę na końcu K, to w ogóle nie przy­chodzi mi do głowy, że to może być ubezdźwięcznione g i w związku z tym nie rozpoz­naję tego słowa. Teraz to jest już mniejszy prob­lem, powoli się tego wyuczam, ale pamię­tam, że na początku naprawdę mnie zdu­miewało to, że niek­tóre wyrazy brzmią zupełnie inaczej, niż się piszą. Albo na przykład takie słówko jak ląd: sły­chać coś w rodzaju “lont”. Nie dość, że zami­ast Ą sły­chać ON, to jeszcze zami­ast D mamy T.

I co taki implan­towany ma z tym fan­tem zrobić? ;-)

W sumie trudno mi porówny­wać słysze­nie w TEMPO+ i OPUS2 z tego względu, że pro­gram w tym drugim jest jeszcze daleki od doskon­ałości. Został przepisany z pier­wszego pro­ce­sora “na oko”, a i tak musi­ałem się poskarżyć na to, że wysokie dźwięki są bardzo ciche, albo ich w ogóle nie sły­chać. W gabinecie wydawało mi się, że wszys­tko zostało popraw­ione, z inżynierem mogłem bez prob­lemu się dogadać. Ale po powro­cie do domu zori­en­towałem się, że śred­nie częs­totli­wości też wyma­gają poprawki. Miaucze­nie kota, nor­mal­nie dobrze słyszane, jest teraz cienkim piskiem, głos mamy sły­chać jak przez szybę. Wysokie dźwięki są w zasadzie takie, jak wcześniej, choć też są może trochę cichsze.

Naj­fa­jniejsze są niskie dźwięki. Wcześniej pisałem, że są bezbar­wne, takie bez polotu. Sły­chać je, ale było to słysze­nie bardziej na zasadzie czu­cia. Czuć było, że jest niski dźwięk, jak jest głośny, itd. A teraz go po prostu… sły­chać! Ma swoją barwę, natęże­nie i jest jak wszys­tkie inne dźwięki. Właś­ci­wie to teraz, z powodu kiep­skiego pro­gramu, jest chyba najlepiej słyszany przeze mnie. To oczy­wiś­cie wpływa na odbiór mowy. Najwięcej zmian było w słysze­niu męs­kich głosów. Są czyst­sze, wyrazist­sze i lep­iej brzmiące.

Pamię­tam, że wcześniej, w cza­sie słucha­nia muzyki głośno, miałem nieod­parte wraże­nie, że w apara­cie jed­nak słyszę więcej, niż w implan­cie. Wszys­tko, co było głośniejsze i było słyszane w aparat­ach, spraw­iało wraże­nie, jakby było ledwo słyszalne przez implant. Teraz to się zupełnie zmieniło. Gdy włączę sobie jakąś muzykę, więcej słyszę właśnie po stronie implan­towanej. Myślę, że to kwes­tia właśnie tych nis­kich dźwięków. Poza tym sama muzyka po prostu lep­iej brzmi.

Ale to w sumie nic dzi­wnego. Od roku 1997, kiedy wymyślili TEMPO+, do dziś musieli coś lep­szego wymyśleć ;-)

Wygląda na to, że pomimo złego pro­gramu, nowy pro­ce­sor odwala świetną robotę. Właśnie przeprowadz­iłem 15-minutową roz­mowę przez tele­fon z tatą — i ani razu nie prosiłem o powtórze­nie! Nor­malna, swo­bodna, spon­tan­iczna kon­wer­sacja przepla­tana niespodziewanymi dygres­jami. Coś niesamowitego! Jeśli tak dalej będzie szło, to może już niedługo zacznę roz­maw­iać z obcymi przez telefon?

Gdy decy­dowałem się na implant, moim głównym celem było właśnie coś takiego. Miałem jed­nak świado­mość tego, że nie słyszę od urodzenia i być może tego nie osiągnę, bo jest to bardzo trudne. Po roku w starym pro­ce­sorze zbliżyłem się nieco do swo­jego celu, mogłem się dogadać z rodz­iną, ale nie oby­wało się bez próśb typu napisanie SMSa z infor­ma­cją, o co chodzi, bo nic nie rozu­miem. I tak mi dawało dużą satys­fakcję to, że w ogóle rozmawiam.

Ale to, co teraz się dzieje, to jest już w ogóle niesamowite. Cztery dni w nowym pro­ce­sorze i wzrost rozu­mienia (na wstęp­nym pro­gramie!) przez tele­fon o 100%! Oby tak dalej! ;-)

Właśnie wró­ciłem z Kaje­tan z nowym pro­ce­sorem mowy. Słyszę inaczej, ale nie wiem, czy lep­iej, czy gorzej. Po prostu inaczej. I nie wiem, czy jest to spowodowane innym pro­gramem, czy innym dzi­ałaniem procesora.

W cza­sie ustaw­ia­nia trzeba było pro­gram popraw­iać, bo słysza­łem za cicho, za mało było wyso­kich dźwięków i nie czułem się kom­for­towo. Gdy stwierdz­iłem, że już dobrze słyszę, wgrano mi 4 różne wer­sje tego progamu z różnymi strate­giami kodowa­nia mowy. Miałem sobie porów­nać, w czym słyszę lepiej.

Już wraca­jąc do domu zauważyłem różnicę. Sil­nik samo­chodu brzmiał inaczej. Nie jed­nos­ta­jnie, ale raz głośniej, raz ciszej, z warkotem. Po powro­cie sprawdz­iłem sobie, jak brzmią różne rzeczy. Niskie i śred­nie częs­totli­wości sły­chać znacznie lep­iej. Są bar­wniejsze, nie tak płaskie, jak wcześniej. Są bardziej zbliżone do słyszenia w apara­cie, albo też, jak kto woli, do “nat­u­ral­nego słyszenia” ;)

Za to wysokie dźwięki znacznie jed­nak przy­ci­chły. Swo­jego kota słyszę dość słabo w porów­na­niu do poprzed­niego pro­ce­sora, brzdęk kluczy również. Cza­sem jed­nak wydaje mi się, że są one donośniejsze, również barwniejsze.

Gdy z kolei roz­maw­iałem z inżynierem, mowa brzmi­ała inaczej. Przede wszys­tkim spółgłoski były dobrze słyszalne — a to zawsze było moją bolączką. Wcześniej cza­sem nie usłysza­łem jakiejś spółgłoski i musi­ałem się domyślać, co tam było. Ale może to było tylko pier­wsze wrażenie.

Wcześniej w ogóle nie miałem zami­aru rezyg­nować z aparatu, który mi dawał właśnie tę barwę dźwięków. Teraz chyba zostanę wys­taw­iony na próbę. Zwłaszcza, że pier­wsze dni po ustaw­ie­niu nie dają jeszcze pełnego poczu­cia dźwięku, dobrego słyszenia. To przyjdzie dopiero za jakiś miesiąc, dwa. A wtedy, kto wie, może będę słyszał lep­iej, niż w ogóle sobie wyobrażałem i aparat zacznie mi tylko przeszkadzać?

EDIT: Pół godziny później, po wyko­na­niu kilku rozmów tele­fon­icznych, stwierdzam, że jest chyba jed­nak lep­iej. Głos ojca brzmi zupełnie inaczej, czyś­ciej i wyraźniej. On sam stwierdził, że mówię znów (!) wyraźniej. Zde­cy­dowanie niskie dźwięki sły­chać lep­iej, niż w tam­tym procesorze.

EDIT2: Po dwóch godz­i­nach puś­ciłem sobie muzykę. Szczęka mi dosłownie opadła. Po obu stronach słysza­łem niemal tak samo. Ta sama barwa dźwięku, te same tony, iden­ty­czna melo­dia. Wcześniej to, co słysza­łem w uchu implan­towanym znacznie różniło się od tego, co było w uchu apara­towanym. Ale nie chcę skła­mać, może to tylko kwes­tia nowego pro­gramu, choć coraz mniej chce mi się w to wierzyć.

Jutro dostaję OPUSa. Jestem umówiony na godz­inę 12 na pro­gramowanie pro­ce­sora. Powiedziano mi, że dzi­ała on na innych zasadach niż TEMPO+, więc dostanę zupełnie nowy pro­gram. Ponoć da się go przepisać ze starego pro­ce­sora, ale najpraw­dopodob­niej i tak będzie trzeba dokonać poprawek. Jestem bardzo ciekaw, jakie będą moje pier­wsze wraże­nia. Aż wracam wspom­nieni­ami do wydarzeń sprzed roku…

Cyborg pisał, że kilka osób już zauważyło u niej zmi­anę w wymowie. U mnie też tak było. Przez kole­jne miesiące różni ludzie twierdzili, że mówię czyś­ciej, wyraźniej, że barwa głosu się popraw­iła, jest dynam­iczniejsza, itd., itp. Nie mówiłem wcześniej źle, ale dobrze było wiedzieć, że mówię coraz lepiej.

W zasadzie był tylko jeden prob­lem. O ile wcześniej mówiłem zawsze tak samo z powodu braku kon­troli słu­chowej, teraz muszę słyszeć, by wyraźnie coś powiedzieć. W ciągu kilku pier­wszych miesięcy mogłem spoko­jnie roz­maw­iać bez pro­ce­sora, a nawet bez aparatów słu­chowych. Od jakiegoś czasu, tak mniej więcej od trzech miesięcy, już nie mogę. Zapom­ni­ałem, jak się mówi nie słysząc siebie. Mi się wydaje, że mówię tak samo, jak wcześniej, ale gdy zde­j­muję pro­ce­sor, staje się coś dzi­wnego. Czuję, że mówię… ale nie słyszę!

Cza­sem zdarza mi się, że baterie wysiądą w trak­cie jakiegoś spotka­nia, roz­mowy, albo czegoś podob­nego, a ja nie mam zapa­sowych. Mogę wtedy kon­tyn­uować, ale muszę zdwoić, czy nawet potroić wysiłki, by kogoś zrozu­mieć. A gdy zaczy­nam mówić, ludzie mnie sztur­chają, że mówię za cicho i nie wiedzą, co mówię. Że dzi­wnie mówię.

Kon­trola słu­chowa to zadzi­wia­jąca rzecz. Człowiek słyszący słyszy, jak mówi i po prostu mówi tak, by był dobrze słyszany. Człowiek niesłyszący jest edukowany, reha­bil­i­towany i ćwic­zony tak, by mógł mówić. Jed­nym udaje się to lep­iej, innym gorzej, ale często jest to efekt wyuc­zony, nieza­leżny od uży­wa­nia aparatów słuchowych.

No, może jakaś kon­trola jest, ale w moim przy­padku była ona poważnie ogranic­zona moimi możli­woś­ci­ami słu­chowymi. Na przykład dopiero teraz umiem szep­tać! To, co wcześniej mi się wydawało być szeptem, nie było nim. Dopiero teraz też słyszę, że fak­ty­cznie jak nie chce mi się ład­nie mówić, wszys­tkie te głoski znikają i są niesłyszalne, co utrud­nia zrozumienie.

No i jeszcze na dodatek zaczy­nają się prob­lemy z czy­taniem z ust. Coraz mniej z tego korzys­tam i zapom­i­nam, jak to się robi. W sumie teraz jestem w takim etapie prze­jś­ciowym. Jeszcze całkiem nie rozu­miem ze słuchu, ale też nie potrze­buję już właś­ci­wie czy­tać z ust.

W każdym razie wychodzi na to, że bez implantu ani rusz. Ani nic usłyszeć, ani cokol­wiek powiedzieć.

Uza­leż­niam się coraz bardziej.

Implant mi oso­biś­cie trzykrot­nie dał ogromną satys­fakcję i zad­owole­nie z tego, że w ogóle jest. Być może jeszcze mi taką sprawi, ale na razie zach­wycam się tzw. trzecim momentem, który za chwilę opiszę. Jakie były pier­wsze dwa?

Pier­wszy moment trwał kilka miesięcy. Zaczął się w chwili podłączenia pro­ce­sora mowy i skończył się pół roku później. Przez pier­wsze miesiące naj­fa­jniejsze było, że się wszys­tko słyszy. Co prawda, trzeba było się wciąż dopy­ty­wać, co aktu­al­nie sły­chać, ale to i tak nie zaburzało mi radości z prawdzi­wie sze­rokopas­mowego odbiera­nia świata. Co chwila byłem zdzi­wiony tym, że słyszę jakiś cichy dźwięk, o którego ist­nie­niu nie miałem pojęcia.

Drugi moment zaczął się pojaw­iać niewiele później — wtedy, gdy ist­nie­nie pewnych dźwięków się po prostu wbu­dowało we mnie i zacząłem je automaty­cznie rozpoz­nawać na poziomie podświado­mości. Świado­mość tego, co się dzieje w otocze­niu, bez ciągłego rozglą­da­nia się była bardzo pokrzepi­a­jąca i ułatwia­jąca życie. Można było zacząć uży­wać cza­somierzy, by nie siedzieć cią­gle w kuchni, albo spoglą­dać na zegarek. Można było usłyszeć, że ktoś się zbliża do mojego pokoju. Że ktoś właśnie odkrę­cił kran w łazience. Że się woda zaczęła gotować i w końcu zago­towała. Samo rozpoz­nawanie dźwięków dało też tyle, że w cza­sie przechadzki po parku można było wyróżnić kukanie kukułki (dzisiaj), kwakanie pod­chądzącej do lądowa­nia kaczki (2 tygod­nie temu), oraz inne, już bardziej oczy­wiste rzeczy (dzieci, inne ptaki, psy, row­ery). Niby to nic wielkiego, ale… mimo wszys­tko sły­chać, że życie się jed­nak toczy, nawet jak się zamknie oczy.

Trzeci moment doty­czy rozu­mienia. Z początku nieśmi­ało, teraz coraz odważniej uży­wam tele­fonu komórkowego. Na razie roz­maw­iam tylko z rodz­iną, ale już teraz jest mi wygod­niej zadz­wonić i się dogadać, niż napisać smsa. Zaczęło się to jakieś trzy tygod­nie temu. Mogę zadz­wonić np. do brata i spy­tać się go, kiedy wróci, bo coś potrze­buję, czy też poroz­maw­iać z mamą o konieczności pójś­cia na zakupy i wysłucha­nia listy potrzeb­nych rzeczy. Teraz już będę mógł przy zwycza­jowej ankiecie w Kaje­tanach stwierdzić, że tak, roz­maw­iam przez telefon ;)

Ciekaw jestem, jaki będzie następny etap. Na razie czekam na wymi­anę pro­ce­sora mowy. W zasadzie szczęśli­wie się złożyło, że dostałem nowy implant firmy MED-EL, Pul­sar, do tego stary pro­ce­sor TEMPO+, który z założe­nia miał być grati­sowo wymieniony, gdy tylko się pojawi nowy. No i pojawił się — OPUS2. Ponoć słyszy się lep­iej muzykę i mowę w hałasie. Podobno słysze­nie w nim jest już bardzo zbliżone do nat­u­ral­nego słyszenia. Nie mogę już się doczekać, by wypróbować to cacko ;)

Może właśnie to będzie ten czwarty moment?